در میان زیارت نامه‏ها، زیارت عاشورا از عظمت‏ خاصى برخوردار است، امامان علیهم السلام و علماى بزرگ در طول تاریخ اهمیت‏ بسیار به آن مى‏دادند، و هر روز آن را مى‏خواندند، و بهره‏هاى معجزه آسا و درخشانى از آن مى‏گرفتند و پاداش خواندن آن به درجه‏اى است که امام باقر (ع) به علقمه فرمود: وقتى که این زیارت را (با آدابش) خواندى «کتب الله لک ماة الف الف درجة، و کنت کمن استشهد مع الحسین (ع) حتى تشارکهم فى درجاتهم . . . و کتب لک ثواب زیارة کل نبى و کل رسول، و زیارة کل من زارالحسین منذ  یوم قتل؛ خداوند براى تو صد هزار هزار (صدمیلیون) درجه ثبت کند، و تو را به مقامى رساند که گویى با امام حسین (ع) شهید شده‏اى تا آنجا که در درجات آنها خواهى بود، و برایت ثواب زیارت همه پیامبران و همه رسولان و همه کسانى که از روز شهادت امام حسین (ع) تا حال، آن حضرت را زیارت کرده‏اند، نوشته و مقرر خواهد شد.» (1)

و در پایان فرمود: اى علقمه! اگر خواستى، در هر جا که هستى هر روز از همه عمرت این زیارت را بخوان، که هر روز به تمام این پاداش‏ها خواهى رسید. (2)

زیارت عاشورا؛ حدیث قدسی

زیارت عاشورا از دو طریق نقل شده است: 1- از طریق امام باقر (ع) که آن را علقمة بن محمد حضرمى و محمد بن اسماعیل از صالح بن عقبه، و او از مالک جهنى از امام باقر(ع) نقل کرده‏اند.

2- از طریق امام صادق(ع) که آن را صفوان بن مهران جمال (از اصحاب نیک امام صادق و امام کاظم علیهما السلام) نقل کرده‏اند. از این طریق دوم استفاده مى‏شود که زیارت عاشورا، حدیث قدسى است . زیرا در این حدیث آمده سیف بن عمیره مى‏گوید: صفوان گفت امام صادق (ع) فرمود: «همواره این زیارت (عاشورا) و دعایش را بخوان، که من بر کسى که این زیارت و دعایش را از دور و نزدیک مى‏خواند ضامنم که زیارتش قبول گردد، و سعیش مورد تقدیر خداوند شود، و سلام او به امام حسین (ع) برسد، و حاجتش - هر گونه و هر قدر باشد - از سوى خداوند برآورده گردد.» آنگاه امام صادق (ع) به من فرمود:

«یا صفوان وجدت هذه الزیارة مضمونة بهذا الضمان عن ابی، و ابی عن على بن الحسین، مضمونا بهذا الضمان عن الحسین، والحسین عن اخیه الحسن، مضمونا بهذا الضمان، والحسن عن ابیه امیرالمؤمنین مضمونا بهذا الضمان، و امیرالمؤمنین عن رسول الله (ص) مضمونا بهذا الضمان، و رسول الله عن جبرئیل مضمونا بهذا الضمان عن الله عزوجل مضمونا بهذا الضمان؛ اى صفوان! من این زیارت را با همین ضمانت (قبولى و تقدیرالهى و وصول سلام) از پدرم، و پدرم امام سجاد (ع) با همین ضمانت از امام حسین (ع) و ایشان با همین ضمانت از برادرش امام حسن(ع) و ایشان با این ضمانت از پدرش امیرمؤمنان على (ع) و امیرمؤمنان با همین ضمانت از رسول خدا (ص) و ایشان با همین ضمانت از جبرئیل، و او با همین ضمانت از خداوند متعال نقل کردند.» (3)

بنابراین مطابق این نقل، زیارت عاشورا حدیث قدسى است، یعنى با سلسله مراتب از ذات پاک خدا نقل شده است .

اجر امام حسین علیه السلام در برابر این ایثار

 خدای متعال در برابر این سرسپردگی و از خود گذشتگی امام حسین علیه السلام چند پاداش خاص فارغ از عطایای اخروی  به ایشان عطا فرمود: 1- دعا در زیر قبه حرم ایشان مستجاب است. 2- شفا را در تربت امام قرار داد. 3- نماز در حرم ایشان برای مسافر کامل است.  

در ترنم باران معرفت چنین رسیده است: امام صادق(ع) فرمود: «من زار الحسین فى یوم عاشورا وجبت له‏ الجنه‏.» (4)؛ کسى که در روز عاشورا امام حسین(ع) را زیارت کند بهشت‏ بر او واجب مى‏شود.

و امام رضا(ع) فرمود: « فان البکاء علیه (الحسین) یحط ذنوب ‏العظام‏.» (5)؛ همانا گریستن بر امام حسین(ع) گناهان بزرگ را نابود مى‏کند.

و امام صادق(ع) فرمود: «من زار قبر ابى عبد الله (ع) یوم ‏عاشورا، عارفا بحقه کان کمن زار الله تعالى فى عرشه‏.»(6)؛ کسى ‏که روز عاشورا قبرامام حسین(ع) را زیارت نماید در حالى که حق ‏او را بشناسد همانند آن است که خداى را در عرش او زیارت کرده‏ است.

نحوه قرائت زیارت عاشورا

درمورد نحوه خواندن زیارت عاشورا خصوصا قسمت صد لعن و صد سلام سوالاتی طرح می شود که مطالبی ارائه می شود. در مورد چگونگى صد سلام و صد لعن، طریقه آسان نقل شده است، از جمله از امام هادى (ع) نقل شده که فرمود:«من قرء لعن زیارة العاشورا المشهورة مرة واحدة ثم قال: اللهم العنهم جمیعا تسعة و تسعین مرة کان کمن قرئه ماة مرة، و من قرء سلامها مرة واحدة، ثم قال السلام على الحسین، و على على بن الحسین و على اولاد الحسین و على اصحاب الحسین تسعا و تسعین مرة کان کمن قرئه ماة مرة تامة من اولهما الى آخرهما؛ کسى که در زیارت عاشورا، در فراز لعن، یک بار آن را کامل بخواند (اللهم العن اول ظالم ظلم . .). سپس 99 بار بگوید "اللهم العنهم جمیعا"، مانند آن است که همه این فراز لعن را صد بار گفته است، همچنین اگر یک بار فراز سلام را تا آخر به طور کامل بخواند، سپس 99 بار بگوید: «السلام على الحسین، و على على بن الحسین و على اولادالحسین و على اصحاب الحسین‏» مانند آن است که همه فراز سلام را به طور کامل خوانده است . (7)

و در سیره ابرار و نیکان آمده است که آنان حق آن مقام والا را مى‏شناختند و در سایه این شناخت در مقام عمل حق او را گرامى‏ مى‏داشتند و از رهگذر این احترامات بزرگى یافته‏اند. که به نمونه هایی از آنها اشاره می نماییم.

آیت الله العظمى اراکى:

یکى از ملازمان ایشان نقل نموده که برنامه معظم له این بود که‏ هر روز بالاى بام مى‏رفتند و به حالت ایستاده به خواندن زیارت‏ عاشورا مى‏پرداختند و به صد لعن و صد صلوات که در زیارت عاشورا وارد شده است مقید بودند که قرائت کنند و این برنامه ‏ایشان به همین نحو یعنى بالاى بام و رو به قبله حتى در روزهاى ‏برفى و سرد هم بدون کم و کاست ادامه داشت تا موقعى که توانایى ‏جسمى داشتند. (8)

شیخ مرتضى نواده شیخ انصارى:

در شرح حال ایشان آورده‏اند که از جمله عادات او خواندن زیارت‏ عاشورا بوده که در هر روز دو بار، صبح و عصر آن را مى‏خواندند و بر آن بسیار مواظب بودند، بعد از وفاتش کسى او را در خواب‏ دید و از او احوالش را پرسید. در جواب سه مرتبه فرمود: عاشورا، عاشورا، عاشورا. (9)

آیت الله میرزا ابوالقاسم محمدى گلپایگانى:

فرزند ایشان در شرح احوال ایشان نقل نمودند که وى در تمام‏ زندگى به پشت ‏بام مى‏رفتند و حضرت امام حسین(ع) را زیارت مى‏نمودند و گاهى در حالى که برف زیادى روى پشت ‏بام بود، ایشان مى‏رفت وحضرت را زیارت مى‏نمود و جالب آن که نام همه فرزندان ذکور خویش ‏را حسین گذاشت. (10)

آیت الله سید زین الدین طباطبایى:

روزى ایشان از وصف کربلا و روز عاشورا براى دوستان تعریف ‏مى‏کردند و همچنین در اهمیت زیارت عاشورا گفتند:

" شبى در حجره مشغول خواندن  زیارت عاشورا بودم، در سجده شکر زیارت حالم‏ منقلب شد و کربلا با آن صحنه‏هاى روز عاشورا و امام حسین(ع) را دیدم و غش کردم." (11)

آقا نجفى قوچانى:

ایشان در ضمن خاطرات خود مى‏گوید: روزى بنا گذاشتم چهل روززیارت عاشورا روى بام مسجد شاه (اصفهان) بخوانم و سه حاجت درنظر داشتم، یکى قرض پدرم ادا شود و یکى مغفرت و دیگرى علمم ‏زیاد شود و به درجه اجتهاد برسم، پیش از ظهر شروع کردم و هنوز ظهرنشده تمام مى‏شد، از اول تا به آخر دو ساعت طول مى‏کشید، چهل‏ روز تمام شد. یک ماه نگذشت که پدرم نوشته بود که قرض مرا موسى ‏بن جعفر(ع) ادا کرده، من به او نوشتم بلکه سید الشهداء اداکرد. (و کلهم نور واحد) چون قوى ‏دل شده در ماه محرم و صفر جهت‏ مطلبى که در نظرم اهم مطالب بود، چهل روز زیارت عاشورا روى ‏بام مسجد خواندم، با اهتمام تمام و کمال احتیاط، به این معنى‏ که در آن دو ساعت همه را رو به قبله، سر پا در مقابل آفتاب ‏ایستاده بودم تا تمام مى‏شد.

چهل روز ختم ما تمام شد، بعد از آن خوابى دیدم که مطلب ‏برآورده شده است. (12)

پى‏نوشت ها:

1- کامل الزیارات، تالیف جعفر بن محمد بن قولویه قمى، متوفى 368 ه . ق، نشر مکتبة الصدوق، ص‏194 .

2- همان، ص‏197 .

3- مصباح المتهجد، تالیف ابوجعفر محمد بن حسن طوسى، متوفى 460 ه . ق، طبق نقل بحارالانوار، ج‏101، ص‏299 و 300 .

4- وسائل الشیعه، ج 14، ص‏476، ح‏19637.

5- همان، ص 504، ح‏19697.

6- همان، ص‏476، ح‏19636.

 7- شفاء الصدور فى شرح زیارة العاشور، تالیف میرزا ابوالفضل تهرانى; لؤلؤ النضید نصر الله شبسترى و

8- به نقل از یکى ازهمراهان ایشان.

9- مردان علم در میدان عمل، سید نعمت الله حسینى، انتشارات ‏سید الشهداء، ج 2، ص‏376.

10- به نقل از حجه الاسلام والمسلمین حاج آقاغلامحسین محمدى‏ گلپایگانى.

11- برنامه سلوک در نامه‏هاى سالکان، على شیروانى، ص‏233.

12- سیماى فرزانگان، رضا مختارى، ص 201.