پاره‌ای از نعمت‌های الهی، نعمت‌های ابتدایی هستند. یعنی کسی که از آن نعمتها برخوردار می‌شود، هیچ مقدمه‌ای برای بهره‌مند شدن از آن نعمت به وجود نیاورده است و یک‌باره بدون هیچ مقدمه قبلی نعمتی به او داده می‌شود.

در برابر نعمت‌های ابتدایی، نعمت‌هایی هستند که انسان اندکی رنج می‌کشد یا زحمتی می‌کشد و بعد، از آن نعمت‌ها برخوردار می‌شود.
این سه ماه مبارک رجب، شعبان و رمضان را ما جزو این نعمت‌های ابتدایی می‌دانیم. یک ماهی آمده که ما هیچ نقشی در پدید آمدن آن نداشته‌ایم و به ماه رجب رسیده‌ایم که سرشار از رحمت خداست، به این می‌گویند نعمت ابتدایی.
در اینجا باید اضافه کنیم که ما نه زمان اصالتا مقدس داریم و نه مکان مقدس، هر زمان و مکانی که مقدس شده، به خاطر حادثه‌ای است که در آن اتفاق افتاده یا عملی که در آن انجام شده است. مثلا چون بعثت خاتم‌الانبیا در 27 ماه رجب قرار دارد و این حادثه منتی بزرگ بوده که خداوند بر برندگانش گذاشته و رحمت بسیار عظیمی بوده که برای بندگانش فرستاده، این ماه عظمت یافته است و یا دلایل دیگری مثل تولد امیرالمؤمنین(ع) در این ماه.
پس این زمان تقدس و ارزش یافته است و یک مجموعه عظیمی از رحمت را به همراه دارد. وقتی خداوند متعال بدون این‌که ما زحمتی کشیده باشیم، چنین نعمت ابتدایی را به ما ارزانی داشته، ما باید آن را قدر بدانیم و این سه ماه را طور دیگری زندگی کنیم. حداقل انسان تصمیم بگیرد به شکرانه این نعمت، یک گناهی را که به آن عادت دارد یا برایش زیاد پیش می‌آید، ترک کند.
و یا مثلا تصمیم بگیرد تمام نمازهایش را اول وقت بخواند. شایسته است که انسان با برخی برنامه‌های این‌چنینی شکرگزاری انجام دهد تا از آن رحمت و مغفرتی که در این سه ماه شامل حال بندگان می‌شود، بهره‌مند شود.
چند اسم درباره رجب گفته‌‌اند، مثلا گفته‌اند «رجب» نام نهری است در بهشت که از شیر سفیدتر و از عسل، شیرین‌تر است و هرکس یک روز از رجب را روزه بگیرد، از آن نهر خواهد نوشید.
این ماه را «رجب‌الاصب» گفته‌اند. اصب، از ریزش می‌آید. این ماهی است که در آن ریزش رحمت خداست. مثل بارانی که تند و برق‌‌آسا از آسمان می‌بارد و ما می‌‌گوییم می‌ریزد. در این ماه هم رحمت خداوند تعالی با سرعت می‌ریزد.
همچنین به این ماه «اصم» گفته‌اند، گویا خداوند متعال در این ماه دوست ندارد درباره کسی از بندگانش سخنی به شکایت بگذرد، بلکه هر کس درباره بندگانش سخن می‌گوید، خیر بندگانش را بخواهد و کسی نفرین دیگری را نکند، بلکه همه خیرخواهی کنند.
ماهی سراسر رحمت، خیر و برکت و مغفرت. اگر انسان در این مدت یک مقدار بیش از گذشته پاک و پاکیزه و پاکدامن زندگی کند، از ریزش رحمت و مغفرت الهی در این ماه بهره‌مند می‌شود.